Moja siostra, moja miłość, Joyce Carol Oates

"Moja siostra, moja miłość" to chyba najbardziej kontrowersyjna książka Joyce Carol Oates, przynajmniej w USA, gdzie praktycznie wszyscy słyszeli o głośnej sprawie zabójstwa sześcioletniej Jon Benet Ramsey- dziecięcej miss piękności. Właśnie ta historia stała się punktem wyjścia dla amerykańskiej pisarki. Oates bezlitośnie piętnuje obłudę "ludzi sukcesu". 

Nie morderstwo jest tu jednak najważniejsze. Fakty, dotyczące głośnego przed laty zabójstwa są dla Oates jedynie kanwą, na której rozpina fikcyjną historię i demaskuje patologie i gry pozorów, w jakie uwikłani są właśnie ci, którzy pozornie odnieśli sukces. Pogoń za sukcesem, rozumianym jako sława jest źródłem nieszczęść i właśnie obserwacja takiego świata interesuje pisarkę bardziej niż poszukiwanie odpowiedzi na pytanie kto i dlaczego zabił.

Narratorem powieści jest starszy brat zamordowanej, dziewiętnastoletni Skyler, który w 10. rocznicę śmierci siostry opowiada jej historię. Narracja Skylera- nieskładna, złożona z pozornie niepasujących do siebie fragmentów ratuje opowieść przed banałem. Na przemian gorzkie i sentymentalne opowieści młodego człowieka, dodatki innego jeszcze narratora, uzupełniające to, co pominął Skyler układają się w kalejdoskop różnych punktów widzenia. A jednak podział na ofiary i katów jest tu wyraźny. To rodzice zgotowali dzieciom piekło. Matka na łyżwiarskich sukcesach córki buduje pozycję towarzyską, a ojciec jest typowym przeżytkiem patriarchatu, dla którego dom to miejsce, w którym a władzę absolutną, gwarantowaną przez pieniądze. Tragedia, która dotknęła rodzinę Rampików to jednak wielki medialny sukces, na którym matka zbuduje karierę, przy okazji pozbywając się "nieudanego Skylera. Bohaterowie Oates nie są jednak źli, to tylko mali ludzie w wielkim świecie, ulegający pokusom i ulegający społecznej presji, by odnieść sukces. A cena sukcesu to już inna sprawa.

Autor: Joyce Carol Oates
Tytuł: Moja siostra, moja miłość
Tłumaczenie: Katarzyna Karłowska
Wydawnictwo: Rebis
Data wydania: 2009

Magnes, Lars Saabye Christensen

"Magnes" jest czwartą wydaną przez Wydawnictwo Literackie powieścią Chrisensena. Najnowszą, choć wydaną niemal chwilę po polskim tłumaczeniu jego młodzieńczych "Beatlesów". 

Jak bardzo różni się od poprzednich? Także w "Magnesie" wracają stale zajmujące norweskiego pisarza tematy - dojrzewanie, samotność, upływ czasu i zmiany historyczne, sztuka i jej wpływ na życie. Tym razem jednak obok głównego bohatera pojawia się "główny narrator" - wyjątkowo wyrazisty, celny komentator wydarzeń i wrażeń, pozwalający sobie na wtrącenia -eseje, dotyczące najistotniejszych tematów, zwłaszcza sztuki, bo ta zajmuje w życiu bohaterów pierwsze miejsce.

Jokum Jokumsen to nieśmiały, zakompleksiony i wycofany człowiek, niezdolny do podejmowania jakichkolwiek decyzji i zwykle pozostawiający je innym. Ponadprzeciętnie wysoki i nieporadny Jokum rozczula, szczególnie kiedy marzy o tym, by się nie wyróżniać. Równocześnie ten sam człowiek, który chciał być pisarzem i marzył o wzniosłości stał się światowej sławy fotografem codzienności. Jego sztuka, kształtowana pod wpływem jego żony Synne Sagner, daleka jest jednak od powagi Jokuma, który zupełnie nie rozumie żartów i od wzniosłości, o której marzył. Dla niego i życie, i sztuka są źródłem niespełnienia. 

Synne - żona i kuratorka robi z Jokuma artystę, kształtuje go, może nawet łamie, z czasem stając się też obiektem sztuki, co z kolei staje się przyczyną konfliktu pomiędzy nimi. Nie tylko wolność twórcza i odpowiedzialność twórcy są tematami ich artystycznych dyskusji. Gdy jedno twierdzi, że wszystko było już wcześniej, więc nie ma niczego nowego, drugie uważa, że: "Wszystko cały czas staje się nowe. Dlatego trzeba cały czas pisać, komponować, malować, grać i fotografować." Trzeba starać się uchwycić przemiany. Dla Jokuma, który uważa sie za rzemieślnika, granica między sztuką a rzemiosłem jest nieuchwytna. Nie akceptuje ingerowania w obraz: "to co podobne, nie jest prawdziwe." Jeśli więc artystyczna kreacja kłamie, to po co w ogóle istnieje sztuka? Żeby odwzorować świat?

Jokum jest zawsze nieprzystosowany i anachroniczny, zawsze krok z tyłu. W połowie lat 70. jest głęboko zanurzony w egzystencjalizmie, lewicuje i jest przy tym niezdolny do rzeczywistych działań i przyłączenia się do którejś z grup. A później jest przerażony kolorową fotografią i telefonami komórkowymi w każdej kieszeni. Zmiany, które niesie czas odbiera jako zagrożenie. Groźny jest pośpiech i utrata prywatności (którą zresztą w imię sztuki odebrał żonie). Jednak i Jokum jest w ruchu, stale w ruchu, ale zmienia się we własnym rytmie. Może dlatego nie domyka zadań i nie domyka życia. Opowieść o nim także jest niedomknięta, sugeruje, że może być i inne zakończenie historii.

Autor: Lars Saabye Christensen
Tytuł: Magnes
Tłumaczenie: Iwona Zimnicka
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Data wydania:  2018