Bornholm, Bornholm, Hubert Klimko-Dobrzaniecki

"Bornholm, Bornholm" to dwie prowadzone równolegle opowieści, ale nie warto szukać prostych, fabularnych powiązań między nimi, choć i te można odnaleźć. Znacznie ciekawsze jest porównywanie losów głównych bohaterów w kontekście ich walki o szczęście.

Horst Bartlik w dniu wybuchu II wojny światowej jest 36 letnim nauczycielem biologii, który skrupulatnie pielęgnuje poczucie życiowego niespełnienia. Odtrącony przez żonę, której zresztą nie kocha, buntuje się. Ale to bunt chłopczyka, który pluje na znienawidzony portret i "wykrzykuje, ze nie kocha mamusi", a nie bunt mężczyzny. Instynktowną reakcją Horsta jest ucieczka i poszukiwanie "szczęścia" gdzie indziej. Nieco później, daleko od żony, przez chwile czuje się mężczyzną. Wydaje mu się, że wydostał się z domowej niewoli, ale w rzeczywistości nie tyle wydostał się, co uwolniła go wojna. Czy jest wolny? Dlaczego zatem musi znowu uciekać?

Drugi z bohaterów też ucieka, z tą różnicą, że od zaborczej, niszczącej matki. Lata później, siedząc przy jej łóżku opowiada sobie i jej, kiedy ta jest pogrążona w śpiączce, historię swojego życia. Tylko w takich okolicznościach matka mu nie przerywa. Jego historia to historia samotności, niezrozumienia, toksycznych relacji, emocjonalnych szantaży, zawłaszczania człowieka. "Pojedynek z matką" jest jak walka z morzem o dopłynięcie do skały, co dla dziecka było symbolem dorosłości. W świecie Bartlika takim symbolem był dąb, który rozrastał się przekraczając granice posesji sąsiada - pozornie silnego mężczyzny, zdeklarowanego faszysty.
Wojna jest tylko tłem. Większe znaczenie mają prywatne, rodzinne wojny bohaterów, brak porozumienia z najbliższymi ludźmi i relacje z innymi, które mają to rekompensować.  

Świetna, spokojna narracja spaja obie historie. Każda z nich jest odbiciem i uzupełnieniem drugiej. Dopełniają się jak wykrzykiwane w odwróconą beczkę słowo: Bornholm, które wraca echem.

Autor: Hubert Klimko-Dobrzaniecki
Tytuł: Bornholm, Bornholm
Wydawnictwo: Znak
Data wydania: 2011