Legenda o samobójstwie, David Vann

Pisząc o "Legendzie o samobójstwie" nie sposób nie odwołać się do biografii jej autora - Davida Vanna, bo on sam przyznawał, że książka jest w pewnej mierze autobiograficzna. 

Kiedy Vann miał 13 lat, jego ojciec popełnił samobójstwo i właśnie to wydarzenie usiłuje zrozumieć dorosły już pisarz. Opowieść o samobójcy to siłą rzeczy opowieść o tym, jak czują się "spadkobiercy" samobójcy, którzy żyją w okaleczonym stratą świecie i oglądają go jak przez szybę z wadą, która deformuje obraz. Vann w wywiadach podkreślał, że pisanie było terapią, rodzajem ucieczki od poczucia winy i wstydu, ale było też poszukiwaniem prawdy o ojcu. Te poszukiwania rozpoczął jako chłopiec, kontynuował jako dorosły człowiek, by odkryć, że dawne miejsca i ślady nic mu nie mówią, są wydmuszkami bez znaczenia.

Poczucie osamotnienia, bezradność i strach to dominujące emocje we wszystkich sześciu opowiadaniach. Wszystkie opowiadają o stracie, poszukiwaniu i tym, kim jest się po starcie. Syn rozpamiętujący niełatwe relacje z ojcem równocześnie poszukuje własnej tożsamości, przetwarzając historię na wiele sposobów, zderzając różne, czasem sprzeczne wersje i możliwości rozwoju wydarzeń.

W kontekście biografii Vanna najbardziej niezwykły wydaje się dystans i takt, z jakim przedstawia wydarzenia z przeszłości. Nie znajdziemy tu oskarżeń, wyrzutów, histerycznego krzyku, znajdziemy konsekwentną próbę zrozumienia wydarzeń i ich przyczyn. Narrator jest przy tym doskonale ukryty za opowiadaną wielokroć historią i posługuje się nader oszczędnym językiem. Nawet w najdłuższym z sześciu opowiadań - "Wyspie Sukkwan" - utrzymana w hemingwayowskim stylu narracja jest niemal sucha. Inaczej jednak niż u Hemingwaya kreowana jest wizja życia z naturą. Romantyczne mity: dzikiego życia i bezludnej wyspy upadają. Pobyt na wyspie przeistacza się w pojedynek ojca i syna, z którego nikt nie wychodzi zwycięsko, bo samotność bezlitośnie obnaża słabości.

Dwa ostatnie opowiadania sprawiają wrażenie najbardziej osobistych, ale też pokazują niejednoznaczne, często sprzeczne emocje bohatera i utwierdzają w przekonaniu, że rozwiązanie zagadki samobójczej śmierci jest niemożliwe. Poszukiwanie odpowiedzi rodzi tylko kolejne pytania. Z kolei ostatnie z opowiadań - "Wyższy błękit" puentuje zbiór i dobitnie pokazuje jak gruntownie przemyślana jest kompozycja całości, choć w pierwszej chwili można odnieść wrażenie, że "Legenda o samobójstwie" to sześć odrębnych opowiadań. W rzeczywistości są ściśle z sobą powiązane kompozycją i połączone centralnym tematem tytułowego samobójstwa.

Gorzkie, bolesne i bardzo dobre.

Autor: David Vann
Tytuł: Legenda o samobójstwie
Tłumaczenie: Dobromiła Jankowska
Wydawnictwo: Pauza
Data wydania: 2018