Nakarmić kamień, Bronka Nowicka

Ze względu na stan skupienia - gęstość słów i materii proza poetycka Bronki Nowickiej wymaga ciszy. Tylko wtedy uda się przeniknąć do jej wnętrza i odczuć jej wagę. 

"Nakarmić kamień" to 44 miniatury, sceny z życia domu i obrazy świata oglądane oczyma dziecka. Właśnie dziecka, a więc widziane specyficznie, odczuwane specyficznie i specyficznie, bo metaforycznie opisywane. Próba sprowadzenia metafory do odczytań jedynie dosłownych musi się skończyć "zatrzaśnięciem kamienia", zatrzaśnięciem drzwi do odkrycia tajemnicy i niezrozumieniem głębszych sensów. W wywiadach, także przy okazji odbierania nagrody Nike, sama autorka podkreśla, że dominującym tematem zbioru jest niemożność pełnego zrozumienia świata. Jednak bohaterka, a chwilami i narratorka cyklu usiłuje świat zrozumieć. Dziecko nie tylko tworzy sobie świat, ale i wychodzi do świata, chyba pierwszy raz rozgraniczając ja - świat. Zyskuje świadomość, że w świecie można się zatracić, a jedyną granicą jest skóra: „(…) dziecko wie: jedyną rzeczą, która oddziela człowieka od świata, jest skóra. Dzięki niej nie wsiąka się w bezmiar rzeczy.” Dziecko patrzy, obserwuje, patrzeniem tworzy świat, ale wie też, że krajobraz nie istnieje bez obserwatora:" Kiedy tak siedzę, widok całymi godzinami używa mnie do patrzenia”. To wzajemne oddziaływanie jest badaniem prawdziwości świata, wprawdzie poznanie go jest niemożliwe, świat jest obcy, odizolowany przez skórę, ale rejestrowanymi przez zmysły widokami można nakarmić kamień lepiej niż krwią. Tylko po co w ogóle karmić kamień? Dlaczego akurat kamień? Bo kamień to kwintesencja istnienia i pamięci, a w końcu i nośnik emocji. Kamienie karmi się widokami: "Kamień jadł ten widok razem z dzieckiem, które już wiedziało: wyżywi kamień czymkolwiek, co przejdzie przez zmysły”. Kamień jest też symbolem śmierci i chociaż nie lubi krwi, zostanie wyrzucony, mimo protestów dziecka. Dziecku nie dane jest poznanie tajemnicy śmierci, ono nie przechodzi przez próg i nie trafia na próg, ale kiedyś, pewnego dnia kamień zostanie odnaleziony.

"Nakarmić kamień" to parabola, opowieść uniwersalna, zapisana jako metaforyczny ciąg obrazów i zdarzeń, jako bunt przeciw przyzwyczajeniom: "cerowana kieszeń swetra wyrzuca kasztan", "nożyczki harują, pocą się w kciuk"  , także językowym. Niezwykłej dyscypliny językowej wymaga zapanowanie nad materią metafory i zachowanie proporcji między obrazem i materią słowa.

Autor: Bronka Nowicka
Tytuł: Nakarmić kamień
Wydawnictwo: Biuro Literackie
Data wydania: 2015