Historia światła, Jan Nemec

"Historia światła" Jana Němca to "biograficzny fresk, obejmujący niemal pół wieku życia czeskiego fotografa" Františka Drtikola. Ale zacytować z okładki: "biograficzny fresk", to nic nie powiedzieć. 

Drtikol sam w sobie to barwna postać, ale i tak ciekawą biografię jak ta można literacko zmarnować. W "Historii światła" jest na szczęście inaczej, czeski fotograf to osoba, postać pełnowymiarowa i żywa. Niemała w tym zasługa autora książki Jana Němca, który nie ograniczył się tylko do faktów z życia artysty, które zresztą same w sobie są fascynujące (dzieciństwo obok kopalni srebra, studia w Monachium, dwie wojny, małżeństwo ze znaną tancerką i galeria sław, które przewinęły się przez pracownię fotograficzną Drtikola), ale ożywił postać między innymi rezygnując z 3. osobowej narracji na rzecz 2.osobowych zwrotów wprost do bohatera biografii.

W rozważaniach o świecie posługuje się Němec za Drtikolem metaforą tkaniny świata, ale i jego powieść ma podobną konstrukcję. Splatają się tu pamiętniki i listy artysty, jego rozważania o świecie, fakty biograficzne, lektury, w końcu rozważania teoretyczne o sztuce. Efekt to wspaniała, barwna tkanina, z wyrazistą fakturą splotu form i plastyczności języka. Świat widziany oczyma artysty to świat ruchu, oddanego dynamizującymi czasownikami, światła i form-brył, którym odpowiada wyrazisty opis, refleksja, metafora. Te refleksje dotyczące sztuki i życia są zresztą pięknie wkomponowane w bieg wydarzeń, w poszukiwania artystyczne i życiowe bohatera. Jakby mimochodem pojawiają się i wielkie dzieła sztuki, towarzyszące fotografowi i tworzone przez niego, i teoria sztuki, doskonale współgrając z tłem historyczno-obyczajowym epoki.

Przy takiej głębi spojrzenia na postać i  urodzie języka nie dziwi, że Němec został za "Historię światła" uhonorowany Europejską nagrodą literacką 2014 i nagrodą Česka kniha 2014.

Autor: Jan Němec
Tytuł: Historia światła
Wydawnictwo: Książkowe klimaty
Data wydania: Wrocław 2017
Tłumaczenie: Katarzyna Bańka