Kiedy zapada mrok, Jaume Cabre

"Kiedy zapada mrok" to 13 opowiadań, o których Cabre pisze w posłowiu, że wybrał je do tego zbioru spośród wielu, które pisał w różnych okresach. Wszystkie utwory łączy motyw śmierci i morderstwa, więc łączą się w spójną całość, a jednak czegoś tu brak. Równocześnie dominujący temat ujednolica wszystkie te opowiadania tak dalece, że są całkiem miałkie, nijakie i przewidywalne. 

Choć wszystkie dotyczą śmierci, nie są kryminałami, a mordercę znamy od początku. Cabre postawił na analizę postaci mordercy. Docieka przyczyn zabójstwa i tego, co powoduje, że zwyczajny człowiek staje się zabójcą. Cabre wydobywa ciemne strony ludzkiej natury: zawiść, małostkowość, mściwość. Na jaw wychodzą skrywane lęki, nienawiść i chęć wymierzenia "sprawiedliości". Wszystko to prowadzi do wybuchu - zbrodni. Niestety wszystko to jest zbyt oczywiste.

Cabre przyzwyczaił czytelników do gier. Zwykle wplata w swoje opowieści malarstwo i muzykę i aluzje do własnych utworów. Tu wykorzystał autoportret Sary Voltes-Epstein (z "Wyznaję") i motyw wnikania do obrazu Jeana-Francoisa Milleta. Ten ostatni zresztą wykorzystany kilkakrotnie, w zasadzie zawsze, kiedy ktoś „La paysanne” ogląda, co znowu błyskawicznie staje się chwytem ogranym i aż nazbyt przewidywalnym.

Także język "Kiedy zapada mrok" może rozczarować. Wprawdzie zostaje on dostosowany do poziomu bohaterów konkretnych opowiadań, co ma swoje uzasadnienie, ale przy okazji Cabre zgubił swoją frazę i rytm. Język tego zbioru jest wyraźnie uboższy, a odejście od niezwykłej narracji wcześniejszych książek autora i brak stylistycznej swady pozostawia niedosyt.

"Kiedy zapada mrok" czyta się aż za lekko. Kolejne opowiadania są tak podobne tematycznie, że zlewają się w jedno i już po chwili trudno którekolwiek odtworzyć w pamięci. Nie ułatwiają zadania także banalne puenty, a jedyną przyjemność czytelniczą czerpać można z tych opowiadań, gdzie pojawia się gra intryg pomiędzy bohaterami. Tyle, że tych opowiadań tu najmniej. 

Autor: Jaume Cabre
Tytuł: Kiedy zapada mrok
Tłumaczenie: Anna Sawicka
Wydawnictwo: Marginesy
Rok wydania: 15 maja2019