Genialna przyjaciółka, Elena Ferrante

Zwiodła ciebie tajemnica... Oczywiście ta dotycząca autorki. To tej tajemnicy, nieujawnionej rzeczywistej tożsamości autorki, książki Ferrante zawdzięczają niebywałą popularność i ogromny zbyt.

O czym jest "Genialna przyjaciółka"? O trwającej wiele lat przyjaźni dwu kobiet, od dzieciństwa do, uwzględniając kolejne części, do głębokiej dojrzałości. A wszystko to na tle przedmieść Neapolu, wpisane w kulturę maczyzmu.

W książce są i ciekawe wydarzenia, i mocne charaktery, i charakterystyczne dla kultury Sycylii zachowania, a jednak książka nie zachwyca. Dlaczego? Być może dlatego, że nie ma tu już miejsca dla czytelnika, dla jego inwencji i inteligencji. Wszystko, absolutnie wszystko zostało przez autorkę ponazywane i skomentowane, żeby się czasem czytelnik nie zmęczył myśleniem, albo nie pomylił w interpretacji zachowań, zdarzeń i emocji. Zwłaszcza tych ostatnich, tu "łopatologia" jest szczególnie nieznośna.

A język? Sprawnie i poprawnie napisane relacje plus wspomniany wyżej odautorski komentarz, ale brak w książce indywidualnego, wyrazistego stylu. Brak pisarskiej maestrii.

Autor: Elena Ferrante
Tytuł: Genialna przyjaciółka
Tłumaczenie: Alina Pawłowska-Zampino
Wydawnictwo: Sonia Draga
Rok wydania: 2014

Na górze cisza, Gerbrand Bakker

"Na górze cisza" to pozornie nieskomplikowana historia o codzienności, chwilami wręcz prowadzane w 1. os. relacje z codziennych czynności np. przemeblowania, a w nich same konkrety. W tym rytmie zdań i zdarzeń ukryte są jednak głębokie emocje, których tu nikt nie nazywa wprost. 

Krótkie, wyróżnione jak podrozdziały akapity to mikropowieści o pojedynczych zdarzeniach: karmieniu zwierząt, dojeniu krów, obserwacjach pogody i wizytach wrony siwej i nielicznych ludzi. Także relacje międzyludzkie są sprowadzone do czynności, czasem spojrzeń lub ich braku. Zawsze dotyczą codziennych, zwyczajnych spraw: wizyt sąsiadki, przyjazdu handlarza, ale są jak reflektor wydobywający z mroku sceny to jedno zdanie lub jeden gest kluczowy dla odczytania sensu i emocji, a w końcu i bohatera.

W rytm codziennych zdarzeń wplecione są też retrospekcje. Stąd znamy dzieje narratora - Helmera, jego brata bliźniaka -  Henka i rodziców. O życiu Helmera zdecydowały rodzina i przypadek. Śmierć brata bliźniaka przekreśliła życiowe plany bohatera, równocześnie skazując go na samotność. To on, mimo humanistycznych studiów, będzie musiał poprowadzić rodzinne gospodarstwo i resztę życia spędzić "z głową pod brzuchem krowy", zmagając się z niechęcią ojca, który tylko jednego z synów akceptował. Cała reszta życia Helmera to poszukiwanie tożsamości, apatyczna bierność wobec wydarzeń  i poczucie niepełności, połowiczności po śmierci bliźniaka.

Mimo rozległości tematów książka Bakkera jest oszczędna w słowach, pisana mocnym, męskim językiem, krótkimi zdaniami bez egzaltacji. Równie mocne jest zwięzłe, celne, bolesne i lapidarne zakończenie.   

Autor: Gerbrand Bakker
Tytuł: Na górze cisza
Tłumaczenie: Jadwiga Jędryas
Wydawnictwo: W.A.B.
Data wydania: 2014