Kwiatożercy, László Darvasi

Kwiatożercy to długa i wielowymiarowa powieść Węgra Laszlo Darvasi, chronologicznie i stylistycznie nawiązująca do wcześniejszych epok. Na planie chronologicznym do okresu węgierskiej Wiosny Ludów, kiedy to ludzie zagubieni w zmieniającej się gwałtownie rzeczywistości żyją na styku realizmu i świata baśni, świata natury, reprezentowanego przez baśniowo-mityczne postaci i świata poezji, gdzie słowo ma większą moc tworzenia rzeczywistości niż realne działanie. 

Rewolucja to kres starego świata i śmierć poezji, w której "... słowa mogą wszystko. Jeśli zechcą mogą odpowiedzieć świat od początku, opisać go na nowo...." (s.272) Śmierć starego świata to narodziny nowej, brutalnej rzeczywistości, opartej na chłodnym racjonalizmie i będącej kresem wyobraźni. Stąd też odchodzenie baśniowo- mitycznych postaci (reprezentantów starego porządku, świata baśni i natury: Korzennej Pani, Pana Listka i Pana  Robaka, i w końcu Nera Koszty),  polityczne tło, wojna i aresztowania.

Ta sama historia opowiadana jest raz po raz, za każdym razem  z innej perspektywy, zmieniają się jej główni bohaterowie i ich droga do wolności. Ograniczeniem - więzieniem jest jednak dla nich nie historia, a własne szaleństwo, pragnienia i emocje. Podstawowym kryterium decyzji bohaterów jest ich indywidualizm i egocentryzm. Najbardziej skomplikowaną postacią jest Klara, wychowana na pograniczu jawy i snu, i będąca siłą życiową trójki otaczających ją braci i motorem ich działań. Trudne relacje pomiędzy nimi, a także pomiędzy nimi a światem zewnętrznym wyraża cygańska mądrość: "odkąd coś istnieje, odtąd tego nie ma." Znika więc poezja, baśń, świat natury, a sami ludzie są uwikłani w sieć skomplikowanych relacji i uczuć: niezwykłych, trudnych i niezgodnych z powszechną normą.

Wszystkie cztery ( pięć razem z Gilagógiem) główne postaci to konstrukcje wewnętrznych opozycji:  ducha i poezji w opozycji do seksualności i biologiczności. Rozdarcie wewnętrzne bohaterów ma tu główne źródło. Dominujące okrucieństwo wyraża nieokiełznany erotyzm, symbolizowany przez kwiaty. Stąd też pytanie o kwiaty jest pytaniem o wymiarze erotycznym. Ale kwiaty i ich obecność to też symbol bólu i śmierci. Kwiaty rosną na polach bitew i rozkwitają w ranach. Adam zrywa dla Klary kwiaty posadzone przez jej męża, czyniąc z nich symbol zdrady i śmierci, którą on sam uosabia. Kwiatożercy zatem to ci, którzy znają ból, namiętność i śmierć, ale też ci, którzy niosą ocalenie muzyki traw, jak czyni to Adam. Światem Szegedu, podobnie jak "historią, rządzą bezlitosne siły, które nie poddają się ludzkiemu rozumowi ani woli! I te siły bez względu na dobro człowieka mordują lub, jeśli tak im się podoba, dają nowe życie.." (s. 598) Kwiatożercy to historia bez happy-endu, bez ocalenia i zbawienia. Chrystus odrzuca krzyż, człowiek zostaje sam pośród zdeptanych, odrzuconych praw natury i staje się bezwolną igraszką losu.

Autor: László Darvasi
Tytuł: Kwiatożercy
Tłumaczenie: Karolina Wilamowska
Wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego
Data wydania: 4 maja 2015