Między murami, Giorgio Bassani

"Między murami" to zbiór pięciu opowiadań wydanych po raz pierwszy w 1956 r. Ta czasowa (61 lat) i historyczno-polityczna (faszystowskie Włochy)  przepaść jest w pierwszej chwili najbardziej uderzająca.

Narracja jest flegmatyczna, bohaterowie i wydarzenia są wprowadzani bardzo powoli, szeroko opisywane są nawet detale, które nie odgrywają większej roli w wydarzeniach, ale doskonale oddają klimat epoki. Ta konstrukcja misternie buduje nastrój oczekiwania, czytelnik spodziewa się wręcz trzęsienia ziemi, a kiedy ono nie nadchodzi zaczyna dostrzegać tragizm zwyczajności. Bassani opowiada historie o ludziach nieszczęśliwych i pogodzonych z losem. Narracja wprowadza wiele planów czasowych i punktów widzenia, więc historie są zamazane i niedopowiedziane. Czytelne są jednak ludzkie emocje: namiętności i lęki.

Bohaterowie to mieszkańcy Ferrary, którzy wspominają bardzo odległą przeszłość, a bywa, że to o nich po ich śmierci opowiadają inni. Ten dystans otwiera drogę do spekulacji, więc opowieści Bassaniego to też historie o tym jak mogło potoczyć się życie i jak potoczyło się naprawdę w świecie uprzedzeń nie do pokonania ("Lida Mantovani" czy "Spacer przed kolacją") i polityczno-historycznych zależności (trzy pozostałe). Bohaterowie to ludzie zwyczajni, przeżywający zwyczajne życie i w większości przypadków podobne do naszych dramaty.  Wyjątkiem jest Geo Josz, jedyny, który ocalał po wywiezieniu do obozu w roku 1943. Po powrocie do Ferrary stał się ofiarą przerzucania winy z rzeczywistych zbrodniarzy na pokrzywdzonych. Ale i w tym opowiadaniu brak mocnej, wyraźnej puenty. Sensy się rozmywają.

Główną bohaterką Bassaniego jest jednak Ferrara. To w jej murach rozgrywają się wszystkie wydarzenia, jej mieszkańcy tworzą klimat miejsca, a historia miasta splata się z losami ludzi. I o tyle właśnie mogą być ciekawe opowiadania ferraryjczyka.

 

Autor: Giorgio Bassani
Tytuł: Między murami
Tłumaczenie: Halina Kralowa
Wydawnictwo: Zeszyty Literackie
Rok wydania: 2017